Հիմա մենք Պողոս Պողոսյա՞նն ենք, թե՞ Պետրոս Պետրոսյանը
08.05.2020 | 00:09
Նախ՝ ԱՆԱՆՑԻ մասին. այսօր Շուշիի ազատագրման օրն է: Տա Աստված, որ 21-րդ դարում էլ ունենանք այդպիսի մի օր ու այդպիսի հաղթանակ: Թեև ասում են՝ պարտությունն է որբ, հաղթանակը ունի բազում տերեր, մեր պարագայում ստացվեց, որ հաղթանակը թե որբ էր, թե բազում տերեր ունի: Մենք, կարծես, ժամանակի մեջ կորցրինք ոչ միայն հաղթանակի ադրենալինը, այլև նշանակության գիտակցությունը: Համենայն դեպս՝ այնքան կորցրինք, որ Ադրբեջանի հետ բանակցում էինք 00 կետից, ոչ թե ՄԵՐ ՀԱՂԹԱՆԱԿԻ ու ԻՐԵՆՑ ՊԱՐՏՈՒԹՅԱՆ հարթության մեջ: ՈՒ դա նաև ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ Ռուսաստանի ջանքերով, որ ոչ միայն 1994-ին կանխեց պատերազմում պարտված Ադրբեջանի հետ կապիտուլյացիայի ակտի ստորագրումը, այլև 2016-ին կանխեց հայկական բանակի հարձակումը՝ 3-4 օրվա խոսուն լռությունից հետո: «Կոլցո» գործողությունը չհիշեցնեմ: Այսօր մեր հաղթանակի օրն է՝ օրն է հպարտության ու սիրո, օրն է զոհերի հիշատակին խոնարհումի, օրն է՝ մայիսի 8-ից շարունակելու ապագայի հաղթանակների ճանապարհը: Մենք մայիսը հաղթանակների ամիս ենք կնքել՝ անցյալից ապագա կտրվածքով, ու այդ ճանապարհին Ավարայր, Սարդարապատ, Բաշ-Ապարան ու Բեռլին ենք գրել մեր արյունով, ոչ թե ուրիշների պատմությունը կողոպտելով, սեփականացնելով կամ ավերելով: Մեր ազգային գենի մեջ հայրենիքի, պատմության ու մշակույթի, հողի գողությունը երբեք չի եղել պետական քաղաքականություն ու պատմության ատաղձ: Ինչ կորցրել ենք՝ կորցրել ենք ՄԵՆՔ, ինչ գտել ենք՝ գտել ենք ՄԵՆՔ:
Հիմա՝ անցողիկի մասին: Ես այդպես էլ չհասկացա՝ հիմա մենք Պողո՞սն ենք, թե՞, այնուամենայնիվ, Պետրոսը: Վստահաբար շարքային Պողոսին ներկայացնելու կարիք չկա «նոր» Հայաստանում, թող ինձ ների Պողոս առաքյալը, բայց մեր Պողոսը ուրիշ Պողոս է: ՈՒրիշ է նաև հպարտ Պետրոսը, նոր երևույթ, որ ուզում է իր բնութագիրը: Համենայն դեպս՝ Աստվածաշնչից, որ ներկա Հայաստանում դարձել է անցյալի հեռախոսագրքի չափ կարևոր ու մեջբերվող: Պետրոս առաքյալը Հիսուսի հետ իր բազում հարաբերություններից մի դրվագում խիստ առանձնացավ: Ավետարանիչների վկայությամբ՝ երբ տեսավ Կափառնայումում ջրերի վրա քայլող Հիսուսին, ձկնորս Պետրոսն ինքն էլ ցանկացավ քայլել ջրերի վրայով, Հիսուսը չմերժեց՝ արի, եթե հավատ ունես, գնաց, մի քանի քայլ, հետո սուզվեց, որովհետև չհավատաց ինքն իրեն ու իր ջրերի վրա քայլելու ունակությանը: Նա դեռ չէր դարձել Պետրոս առաքյալ, ում Հիսուսը տալու էր երկնքի բանալիները, նա դեռ ձկնորս էր: Հիմա, եթե մենք Պողոսը չենք ու Պետրոսն ենք, ո՞ր Պետրոսն ենք, որ դեռ ձկնո՞րս էր, թե՞ արդեն առաքյալ: Հարցը հռետորական չէ, կոնկրետ պատասխան է ակնկալում: Որովհետև մեզ անընդհատ մատուցում են իրականության իրարամերժ մեկնություններ ու կոչ են անում քայլել ջրերի վրայով: Կամ՝ իրենք համարժեք չեն իրականությանը, կամ մեզ համարում են Պողոս-Պետրոս միաժամանակ:
Երբ 3 օրում վարչապետն ու նախարարը հակասական հայտարարություններ են անում, հնարավոր է 3 տարբերակ: 1-ին՝ չար ու բարի քննիչ են խաղում՝ մեկը վախեցնում է, մյուսը՝ հույս տալիս: 2-րդ՝ միմյանցից տեղյակ չեն՝ ամեն մեկը հրապարակում է իր տվյալները, որ ստանում են տարբեր աղբյուրներից: 3-րդ՝ երկուստեք փորձում են իրավիճակից անվնաս դուրս գալ՝ ամեն մեկը յուրովսանն: Կիրակի օրը վարչապետի հետ մի քանի ժամ հանրային զրույցից հետո երկուշաբթի նախարարը գնաց ԱԺ ու հանձնաժողովի նիստում հայտարարեց՝ մինչև մայիսի վերջը հնարավոր է ունենանք 10000 վարակակիր, իսկ եթե կանոնները չպահպանվեն, կարող ենք ունենալ մինչև 500 000 հիվանդ, հազարավոր մահեր։ Հետո էլ լրագրողներին բացատրեց, որ դա «իրականում պարզապես թիվ չէր։ Դա մոտ մեկ ամիս առաջ ԱՀԿ-ի գնահատումն էր ՀՀ-ի համար՝ 500 000 դեպք, տասնյակ հազարավոր հոսպիտալիզացիաներ և հազարավոր մահեր։ Բարեբախտաբար, դա տեղի չի ունեցել մինչ օրս, որովհետև մենք կարողացել ենք ամեն դեպքում զսպել բռնկման տարածումը։
Հիմա ասել 500000 կլինի, 100000, թե 50000, դժվար է. բայց մեր վարքագիծն ա պայմանավորելու էդ թիվը»։ Ի՞նչ ասել մի նախարարի, որ իր պատասխանատվությունը չի տեսնում 50000-ի ու 500000-ի տարբերության մեջ: ՈՒ՝ պատասխանատվությունը գցում է հասարակության «վարքագծի» վրա: Միանշանակ՝ հասարակությունը գլխավոր պատասխանատուն է կյանքի ու մահվան հավանականության մեջ իր ընտրության համար, բայց նախարարի պարտավորությունների մեջ է մտնում ոչ միայն առողջապահության կազմակերպումը, այլև շարքային Պողոսներին ու Պետրոսներին՝ յուրաքանչյուրին իրեն մատչելի ձևով բացատրելը, թե ինչ է նշանակում կորոնավիրուսի հետ տետ ա տետը, ու՝ չհասկացածներին փրկելը: Իսկ նա դրա ժամանակը չունի, նա մարդու, մահվան, դագաղի մասին խոսում է ինչպես վիճակագիր, որ գործառնում է ինչ-որ թվերի, բայց ոչ մարդկանց հետ, կամ՝ լավագույն դեպքում՝ հաշվապահ, որ հաշվում է օգուտներն ու վնասները: Միով բանիվ՝ Հայաստանը ի սկզբանե կորոնավիրուսի հետ պայքարը տանուլ է տվել, քանի դեռ Արսեն Թորոսյան առողջապահության նախարար ունի: Դա հասկանում է նաև վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը: Բայց այնքան, որ, նախարարի տարածած խուճապը մասամբ ցրելու համար ասի, որ սահմանափակումների շրջանում 300 համաճարակային հիվանդանոցային տեղերը առնվազն հնգապատկվել են՝ դառնալով 1500 մահճակալ, ևս 150 մահճակալ առաջիկա օրերին շահագործման կհանձնվի։ «600 հյուրանոցային հիվանդանոցային տեղ ենք նախապատրաստել ասիմպտոմ դեպքերի համար։ 2300 հյուրանոցային տեղ ենք պատրաստել կոնտակտավոր մարդկանց մեկուսացնելու համար»։
Կորոնավարակն այս շաբաթ Հայաստանում այլևս ԹԱԳԱՎԱՐԱԿ չէ, կա շատ ավելի կարևորը՝ կորոնավարակի ազդեցությունը տնտեսության վրա: ՈՒ այդ ազդեցությունը ապշեցուցիչ է՝ ամբողջ աշխարհում գործազրկություն է, ճգնաժամ, ռեցեսիա, չորեքշաբթի Աժ-ում պարզվեց, որ Հայաստանում ապրիլին, կարանտինի պայմաններում, 15000 մարդ ընդունվել է աշխատանքի: Իմա՝ հումանիտար աղետի հոռետեսական կանխատեսումները չեն իրականացել: Բայց վարչապետը չասաց՝ ինչպե՞ս, ո՞ր ոլորտներում, մինչդեռ դա պատենտավորման արժանի գյուտ է: Տնտեսագիտական գլուխկոտրուկ: Գուցե Նոբելյան մրցանակի արժանի ձեռքբերում՝ եթե ոչ տնտեսագիտության, գոնե գրականության ասպարեզում: Էքզիստենցիալ էսսե է, որ վարչապետը համաճարակի պայմաններում կատարած աշխատանքը բարձր է գնահատում՝ ընդգծելով, որ հաջողվել է ճգնաժամը պահել կառավարելիության շրջանակում: Բայց նա չէր լինի Նիկոլ Փաշինյանը, եթե տեղնուտեղը չասեր. «Ճգնաժամը նոր-նոր սկսվում է, և մենք արձանագրում ենք, որ առաջիկա առնվազն մեկ տարում՝ մինչև մյուս տարվա մայիս, մենք ունենալու ենք կորոնավիրուսային ճգնաժամ»։ Այսինքն՝ ինչ-որ հարթության մեջ նախարարն ու վարչապետը միատեղվում են. մեկը ժամանակն է հաշվում, մյուսը՝ վիճակագրությունը: Վիճակագրության մասին. երբ վարչապետը պահանջում է վերադարձնել «սխալ» ստացած օգնությունը, չի՞ նշանակում, որ օգնության բաշխման մեթոդական սխալ է եղել՝ ստացողներին մեղադրելուց առաջ պետք է տվողին մեղադրել: Պետության ինստիտուցիոնալ հիշողության հերքման հետևանքը՝ կարիքավորներին գտնելու հեծանիվներ հնարելն է, որոնց հետևանքը օգնության հասցեականության ոչ թե բարձրացումը, այլ նվազումն է: ՈՒ դա հարված է ոչ միայն պետության հեղինակությանը, այլև տնտեսությանը:
Տնտեսության մասին. ԱԺ-ում վարչապետն ընդգծեց, որ կորոնավիրուսից վնասներ կրած տնտեսությունը չպետք է վերադարձնել նախկին վիճակին. «Կհամարենք, որ խոշոր պարտություն ենք կրել։ Մենք պետք ա տնտեսությունը բերենք նոր վիճակի։ Կա մի գործիք, որը աներկբա է և միանշանակ։ Եվ էդ գործիքը կրթությունն է»։
Կրթության անվիճելի նշանակության մասին չխոսենք, բայց արդեն բնութագրական է դառնում, որ վարչապետը երբեք չի խոսում տնտեսության «նոր վիճակի բերելու» ՁԵՎԵՐԻ մասին: Օրինակ՝ ռազմարդյունաբերական համակարգի զարգացման, որ և տնտեսական, և քաղաքական հարցեր է լուծում: Փոխարենը հիանում է իր կառավարությամբ, որ այս շաբաթ մեկ նախարար, այնուամենայնիվ, կորցրեց: Ճիշտ է՝ ոչ առանցքային, բայց առաքյալների թիմը, պարզվեց, «անմահների թիմ չէ: «Հեղափոխությունից հետո մեկուկես տարվա ընթացքում պետական բյուջեի եկամուտներն ավելացել 43,6 տոկոսով, այդ միջոցներով բիզնեսին է վերադարձվել նաև շուրջ 199 մլրդ դրամի պարտք։ Հայաստանում պետական բյուջեի հարկային եկամուտները 2020-ի առաջին եռամսյակում գերակատարվել են 8,9 մլրդ դրամով, և եթե կորոնավիրուսը չխանգարեր, ակնկալվում էր շուրջ 20 մլրդ դրամի գերակատարում։ Ստվերից դուրս է եկել 87 000 աշխատող, միջին աշխատավարձը 5,8 տոկոսով ավելացել է, աղքատությունը կազմել է 23,5 տոկոս»՝ արձանագրեց Նիկոլ Փաշինյանը։ Բայց դա արդեն պատմություն է, իսկ պատմությունը, հայտնի է՝ ոնց ուզես, կարող ես պտտել: Երբ ուզես և որ ուղղությամբ ուզես: Մամուլում եղել են հրապարակումներ, որ կառավարությունում սպասվում են պաշտոնանկություններ, նույնիսկ ԱԺ փոխնախագահ Ալեն Սիմոնյանը լրագրողներին ասաց, որ պաշտոնանկությունները, մանդատ դնելը անհավանական չեն: Իրոք, ինչու՞ ոչ: Ռեալ թայմ դա պարտադրանք է, փաստացի, ինչ էլ և որտեղ էլ ասի վարչապետը, տնտեսությունը ինքնաշխատ չէ՝ կառավարում է պահանջում: Արդյունավետ կառավարումը՝ ներդրումներ: ՀՀ կառավարությունը ներկա կառուցվածքով ու կազմով այդ խնդրի լուծման շանսերը սպառել է: Փոփոխություններն օրախնդիր են, որ վարչապետը շարունակի իր տնտեսական հեղափոխությունը, ու նույնիսկ՝ պայքարը կոռուպցիայի դեմ: ՈՒ դա կարող է չհասկանալ շարքային Պողոսը, բայց հպարտ Պետրոսը պահանջելու է: Օրինակ՝ Ճ կլասի պետություն չլինելու համար՝ ապօրինի ծագման գույքի բռնագանձման օրենքով կարո՞ղ է ՀՀ-ն բեկանել «Գույք պարտքի դիմաց» համաձայնագիրը, ՀԷՑ-երի վաճառքը, ՀՀ-ԻԻՀ գազատարի վաճառքը… Թե չէ ընտրովի բռնագանձումը գնահատվելու է ընտրովի արդարադատություն, որ հակասում է ԱՐԴԱՐադատությանը, ու լինելու է ժամանակավոր:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Փաստացի՝ ՀՀ վարչապետին հաջողվում է ՀՀ հպարտ ու ոչ հպարտ հայերին պահել «տնտեսական հեղափոխության» կախարդանքի մեջ, բայց կան հարցեր, որտեղ կախարդանքը չի գործում: Որքան էլ ազգընտիրները թե վարչապետից, թե ԱԳ նախարարից անցնող շաբաթ փորձում էին հոդաբաշխ «այո» կամ «ոչ» ստանալ իրենց մեն-միակ հարցին, նրանք «չհանձնվեցին»: Զոհրաբ Մնացականյանը հայտարարեց. «Մենք ունենք հայ-ռուսական հարաբերություններ, որոնք բավական հագեցած են իրենց օրակարգով, ունեն պատմություն, հիմնվում են հիմնավոր դաշնակցային հարաբերությունների բոլոր սկզբունքների վրա, որոնք արտահայտված են մեր բազմաթիվ իրավական փաստաթղթերում»: Նիկոլ Փաշինյանը արձանագրեց. «ՀՀ ոչ մի ղեկավար այդքան մանրամասն Ղարաբաղի հարցի վերաբերյալ դիրքորոշում չի հայտնել, ինչքան ես»: «Այս ողջ կարգավորման պրոցեսը նրա համար է, որ մենք պատասխանենք մի հարցի՝ կարո՞ղ ենք դիրքորոշումները մոտեցնել իրար: Ես ևս երկու կարևոր կոմպոնենտ եմ մտցրել, որ Ղարաբաղի հարցի որևէ լուծում գործնականում չի կարող դառնալ լուծում, եթե դա ընդունելի չէ Հայաստանի և Ղարաբաղի ժողովրդի համար: Դա ոչ թե իմ բարի ցանկությունն է, այլ այդպես է ի բնե: Բայց ես ավելի հեռուն եմ գնացել. լուծումը, որը կարող է տեսականորեն իրագործվել, այն լուծումն է, որն ընդունելի է Հայաստանի, Արցախի և Ադրբեջանի ժողովուրդների համար»: Երբ պատգամավորները սկսեցին ինքնակրկնվել նույն հարցի մեջ, վարչապետի համբերությունը հասավ եզրակետին, ու պարզվեց. «Թող ոչ մեկ մեզ չասի՝ ինչ եք բանակցում, ինչ պետք է, դա էլ բանակցում ենք»: Վերջ՝ սա էլ Արցախի հարցի լուծումը: Հարցեր կան, թե չկան, նշանակություն չունի, բոլոր հարցերն ունեն նույն պատասխանները՝ Պողոսների համար, իսկ Պետրոսները քայլում են դեպի ապագա: Առանց կորոնավիրուսի: Եվ՝ ոչ միայն: Ողջ լերուք՝ ծովի վրա քայլելու կամ ջրի տակ անցնելու համար պետք է ԼԻՆԵԼ:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
Հայաստանի էլեկտրաէներգիայի շուկայի ազատականացման առաջին պտուղները
Վրաստանից էլեկտրաէներգիա ներկրող երկրների շարքում Հայաստանը զբաղեցրել է երկրորդ տեղը։2024 թ. 9 ամիսների ընթացքում Վրաստանից մատակարարումների ծավալը կազմել է 1 մլրդ կՎտ.ժ, ինչը 28,8%-ով պակաս է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ...
